Tahıl sevkiyatı mutabakatı Ukrayna kriziyle ortaya çıktığı belirtilen global besin krizinin tahlili için 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM ortasında imzalanmıştı.
Anlaşma, birinci olarak Kasım 2022’de 4 ay uzatılmış, son olarak da 14 Mart tarihinde varılan mutabakatla 18 Mayıs 2023’e kadar 60 gün daha uzatılmıştı.
Ancak muahede kapsamında yer alan Rus tahıl ve gübresinin ihracatında ise Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle çeşitli badireler yaşanıyor. Şu anda lojistik, sigorta ve ödeme konusunda mahzurlar bulunuyor. Bu mevzuda Türkiye ve BM’nin en başından beri ağır gayretlerine karşın hala net bir tahlile ulaşılamadı.
Rusya’nın talebi ise net. Rus tahıl ve gübresinin ihracatında Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle yaşanan lojistik, sigorta ve ödeme konusundaki mahzurların kaldırılmasına yönelik garanti verilmesini ve bunun resmi olarak duyurulmasını talep ediliyor.
Anlaşmanın 2 ay uzatılmasını kabul ettiklerini söyleyen Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da “Zaman giderek daralıyor. Mutabakatın Rusya tarım bölümünü ilgilendiren kısmındaki koşullar yerine getirilmedi. Diyalog devam edecek” ifadelerini kullanarak Rusya’nın tavrını yansıttı.
Rusya önderi Vladimir Putin, 19 Mart’tan itibaren geçerli olmak üzere uzatılan tahıl muahedesinin 60 günlük müddeti dolduktan sonra yine uzatma konusunda mutabakat olmaması halinde Afrika ülkelerine fiyatsız tahıl göndereceklerinin kelamını verdi.
5 Mayıs’ta uzatılması görüşülecek
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise tahıl teşebbüsünün müddetinin uzatılmasına yönelik, “5 Mayıs Cuma günü Türkiye, Ukrayna ve Rusya savunma bakan yardımcılarının İstanbul’da bir ortaya gelmesi planlanıyor” dedi.
Tabii muahedenin uzatılıp uzatılmayacağı konusunda belirsizlik sürüyor.
Ancak muahedenin uygulanan kısmında değerli ezalar bulunuyor.
Hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin itirazı bulunan bir öteki husus da Ukrayna’dan çıkan tahılın adresi. Ülkesindeki tarım topraklarının büyük bir kısmını milletlerarası şirketlere veren Ukrayna’dan çıkan tahılın büyük bir kısmı da muhtaçlığı olan ülkelere değil Batılı ülkelere gidiyor.
ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nin dün paylaştığı “Bileşmiş Milletler’in Karadeniz Tahıl Teşebbüsü sayesinde, Ukrayna’dan gelen 29 milyon tondan fazla besin unsurunun acil muhtaçlık sahiplerine ulaştırıldığını biliyor muydunuz?” ifadesi ise büyük bir aldatmaca içeriyor.
Ukrayna tahılı nereye gidiyor?
Sputnik, bu kapsamda BM bilgilerine dayanarak Ukrayna tahılının nerelere ulaştığını araştırdı.
BM bilgilerine nazaran şimdiki olarak Ukrayna’dan 29 milyon 424 bin ton tahıl çıktı.
Aynı datalar bu tahılın yalnızca yüzde 2.58’inin yani 758.535 tonunun gereksinim sahibi ülkelerin bulunduğu Sahra Afrikasına gittiğini gösteriyor.
Bunu sırasıyla yüzde 5.87 (1 milyon 726 bin ton) ile Güney Asya, yüzde 15.05 (4 milyon 427 bin ton) ile Ortadoğu ve Kuzey Afrika, yüzde 26,49 (7 milyon 794 bin ton) ile Asya-Pasifik takip ediyor.
Pastanın en büyük hissesini ise yüzde 50.2’lik 14 milyon 718 bin ton ile Avrupa aldı.
En çok tahıl alan ülke sıralaması ise şöyle oldu:
Rakamlara nazaran bugüne kadar 1.058 gemi Ukrayna limanlarından inançlı bir halde hareket etti.
29 milyon 424 bin ton tahılın yüzde 50’sini mısır, yüzde 28’ini buğday, yüzde 12’sini öteki tahıllar, yüzde 5’ini ayçiçeği unu ve yüzde 5’ini de ayçiçeği yağı oluşturdu.
