ABD’nin rejim değişikliği teşebbüsleriyle iç savaşı yaşayan Suriye’de bir perde daha kapanıyor. Suudi Arabistan’ın son devirdeki ısrarlı diplomasisinin akabinde Arap Birliği, kurucu üyesi Suriye’nin birliğe geri dönmesini kararlaştırdı. Kahire’de düzenlenen Arap Birliği toplantısının akabinde 7 Mayıs prestijiyle Suriye’nin Arap Birliği Kurulu ve tüm kurumlarının oturumlarına katılması konusunda mutabakata varıldığı duyuruldu. Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, “Suriye Cumhurbaşkanı isterse Suudi Arabistan’daki Arap doruğuna katılabilir” açıklamasını yaptı. Bu toplantıya İhvan kanadı olarak görülen Katar’ın katılmaması ise dikkat çekti.
Dikkatler artık Arap Birliği’nin 19 Mayıs’ta Suudi Arabistan’da toplanacak olan önderler tepesine ve Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın tepeye gidip gitmeyeceğine çevrildi.
Suriye Dışişleri Bakanlığı, Arap Birliği’nin kararını ‘ilgiyle karşıladığını’ kaydederken, ‘Arap ülkelerinin karşı karşıya olduğu zorluklara karşı koymak için diyalog ve ortak hareketin önemini’ vurguladı. Ülkenin Arap Birliği’nin kurucu üyesi olduğu anımsatılırken, ‘diyaloga, karşılıklı hürmete ve Arap ulusunun ortak çıkarlarına dayalı ikili ve kolektif seviyelerde tesirli ve yapan bir Arap yaklaşımını gerektirdiğini teyit edildiğinin’ altı çizildi.
Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti, Suriye’nin Arap Birliği’ne geri dönüşünden duydukları memnuniyeti vurgularken, sürecin destekçisi olmaya devam edeceklerini belirttiler. ABD ise Araplar nezdindeki tüm teşebbüsleri ve iletilerine karşın Şam’ın Arap Birliği’ndeki yerini yine almasına mani olamamış görünüyor.
Suriye’nin üyeliği 2011’de askıya alınmış, yerine o devirdeki Türk hükümetinin de gayretleriyle seçilmemiş İslamcı muhalefetin oturtulması teşebbüslerine tanıklık edilmişti.
Diğer yandan daha çok Türkiye’deki seçim çalışmalarına odaklanan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Türkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakanlarının dörtlü doruğunun 10 Mayıs’ta Moskova’da yapılacağını öne sürdü.
Gelişmeleri gazeteci ve yazar Hüsnü Mahalli ile konuştuk
‘Rus dayanaklı Çin arabuluculuğunda İran ve Suudi Arabistan barış süreci sağlıklı bir biçimde işliyor’
Hüsnü Mahalli’ye nazaran Arap Birliği’nin Suriye’nin askıya alınan üyeliğine dönmesi kararının akabinde Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad, 19 Mayıs’ta Riyad’daki tepeye gidebilir. Riyad’daki tavır değişikliğine karşın Lübnan ve Yemen’deki problemlerin da tahlili gerektiğini belirten Mahalli, İran ile Suudiler ortasında Rusya dayanaklı Çin arabuluculuğunun da sağlıklı işlediği görüşünde:
‘Sonuçta Suriye yenilmedi; bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar’
Arap Birliği’nin Suriye idaresine koltuğunu ‘iade eden’ açıklamasını ‘saçmalık’ diye niteleyen Mahalli, Suriye’de yaratılan terör ortamından zati Arapların, bilhassa siyasal İslamcıların sorumlu olduğunu anımsattı:
“Arap Birliği açıklama metni saçma sapan bir metin. Suriye’de terör olayını anlatıyor. Teröre neden olan esasen Arap Birliği üyesi ülkelerin çoğunluğu. Körfez ülkeleri, Mısır, Tunus’ta İslamcıların olduğu kısımları. Suriye toprak bütünlüğünden kelam ediliyor. Bunu zedeleyen tekrar onlar. Suriye’de şu anda terör örgütleri var, nedeni tekrar onlar. Güya kendileri hiçbir şey yapmamış üzere, namusu kurtarmak denilen kıssa, ‘Böyle oldu’ üzere… Bu yalnızca Suriye bağlamında bir mevzu değil. Bölgede İran-Suudi barışması var. Rusya’nın Ukrayna’ya girmesi, Körfez ülkelerindeki garip gelişmeler var. Bunların hepsini yan yana getirdiğinde Suriye bunun nedeni midir, sonucu mudur diye sorgulamamız gerekiyor. Sonuçta Suriye yenilmedi. Bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar. Lakin iç siyasette Körfez dağınık bir halde. Amerika-Suudi Arabistan alakaları berbat. Mısır’ın kendi iç istikrarları berbat, Sudan karışmış. En azından en büyük siyasi öyküden başlayıp bitirelim bu işi diye düşünmüşlerdir. Onlara nazaran en büyük siyasi öykü Suudiler-İran.”
‘Sadece Suriye değil Arap Birliği de seçimleri bekliyor’
Mahalli, Suriye-Türkiye olağanlaşmasını seçimden evvel muhtemel görmüyor. Şam’ın masaya oturmak için şartlarının aşikâr olduğunu anımatan Mahalli, yalnızca Suriye’nin değil Arap Birliği’nin de Türkiye’deki seçimlerin sonucunu beklediklerini vurguladı:
‘Amerika şaşkın ördek misali, her yerde çuvalladılar’
Mahalli, Ortadoğu’daki gelişmelerin ABD’nin her yerde başarısız olduğunu gösterdiği görüşünde. Mahalli’ye nazaran, ABD’nin elinde yalnızca Fırat’ın doğusunda PYD/YPG kartı ile Suriye ve Irak’taki IŞİD artıkları kaldı.
“Amerikalılar şaşkın ördek misali, her yerde çuvalladılar. Münasebetiyle Amerika’nın Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşü, İran-Suudi Arabistan barışması, Lübnan probleminin çözülmesiyle ilgili olarak olumlu sinyallerin gelişi dahil hepsi Amerikalıların çaresiz, şaşkın, maharetsiz üzere aklına gelen bütün telaffuzları ortada. Ellerinde bir tek kart var, o da Fırat’ın doğusunda PYD/YPG. Şam, Beyrut ve Bağdat’taki arkadaşlarımla sohbet ediyoruz. Genel beklenti şöyle. PYD ile Şam ortasında çok önemli görüşmeler var. En azından bir yıl evvelki zahmetlerin büyük kısmı giderilmiş üzere. Bu süreç de olumlu gelişirse Amerika’nın elinde bir tek silah kalıyor, o da Suriye ve Irak’taki kamplardaki IŞİD artıklarını kullanabilirler. Onun dışında da bir şey yapamazlar.”
