NATO’nun kritik zirvesi yaklaşıyor: Türkiye, İsveç’i onaylayacak mı, Ukrayna ittifaka katılacak mı?

Finlandiya’nın da katılmasıyla birlikte 31 üyeye ulaşan NATO ittifakı, 11-12 Temmuz’da, Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta liderler doruğuyla bir ortaya gelecek.

Rusya’ya yönelik atakların temel gündem unsuru olacağı tepede Ukrayna’nın ittifaka üye olmaya davet edilip edilmeyeceği ve Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylayıp onaylamayacağı merak konusu.

Geçtiğimiz haftalarda Kiev’e giden NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy’nin Vilnius’ta düzenlenecek NATO Zirvesi’ne katılacağını açıkladı.

Genelkurmay liderleri buluştu

NATO üyesi ülkelerin genelkurmay başkanları ise 10 Mayıs’ta NATO Doruğu öncesinde bir ortaya geldi. Bu toplantıda konuşan Stoltenberg, ‘Ukrayna’daki savaşın akabinde NATO’nun, hava ve deniz gücüyle desteklenen 40 bin askeri komutası altına aldığını ve ileri savunmasını kuvvetlendirdiğini’ vurgulayarak Vilnius doruğunun NATO’nun caydırıcılığını ve savunmasını daha da güçlendirme gayesini taşıdığına işaret etti.

Genel Sekreter, yüksek yoğunluklu savaşın Avrupa kıtasına geri döndüğü, global rekabetin arttığı, otoriter rejimlerin ortak bedellere, çıkarlara ve güvenliğine meydan okuduğu, iklim değişikliği ve terörizm üzere değerli tehditlerin de bulunduğu mevcut periyotta, yeni savunma planlarının önderlerin göstereceği siyasi irade ile kabul edilmesinden umutlu olduğunu söz etti.

Liderlerin yatırım ve üretim kapasitelerini artırmak için “yeni NATO savunma üretimi aksiyon planını” onaylamalarını beklediğini lisana getiren Stoltenberg, ülkelerinin gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYİH) taban yüzde 2’sini savunmaya yatırmaları formundaki yeni taahhüt üzerinde de mutabakatları gerektiğini belirtti.

‘ABD ve İngiltere cephesi savaşı derinleştirmek istiyor’

Ukrayna’nın NATO’ya katılmasına karşı çıkan Rusya ise bu hususta ihtarlarını sürdürüyor. Çünkü NATO kontratının 5. unsuru, “Tarafların, Avrupa yahut Kuzey Amerika’da bir yahut daha fazlasına karşı yapılacak silahlı bir akının hepsine karşı yapılmış sayılacağı konusunda mutabıktır” sözleriyle sıcak çatışmanın global boyuta taşınması riskini taşıyor.

Sputnik’e değerlendirmelerde bulunan siyaset bilimci Onur Sinan Güzaltan ise “NATO içinde Ukrayna konusunda iki farklı görüş var” diyerek bunları şöyle anlattı:

“Birincisini ABD temsil ediyor. Bu görüş; Ukrayna’yı NATO üye yapma tarafında. ABD’nin Ukrayna’yı NATO’ya üye yaparak ittifakı bir bütün halinde Rusya ile savaşa zorlayan bir yaklaşımı var. Lakin buna Fransa ve Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerinin itirazları var. Zira bu türlü bir durumda birinci ateşe gidecek ülkeler onlar olacaklar. Zati halihazırda yaptırımlarla ekonomik manada kendi ayaklarına sıktılar bugün de siyasi ve ekonomik krizlerle bunun bedellerini ödüyorlar. Ama ABD ve İngiltere cephesi savaşı derinleştirmek, Rusya’yı bu savaş üzerinden yormak için ellerinden geleni yapıyorlar. Bu daha ağır silahların, tankların, uçakların, jetlerin verilmesine kadar vardı. Zira şunun farkındalar; Ukrayna’yı kaybederlerse Avrupa’yı kaybederler, Avrupa’yı kaybederlerse de ABD hegemonyası, tek kutuplu dünya, yeni dünya tertibi projesi büsbütün sonlanacak. Bu yüzden bütün riskleri göze alıyorlar. Lakin bilhassa NATO içindeki Avrupa ülkelerinin savaşı derinleştirme stratejisinde ayak direyeceği kanaatindeyim. Bu istikamette de önümüzdeki günlerde ABD ve Avrupa ortasında çatlakların derinleşmesi var olanların da uygundan uyguna su yüzüne çıkacağı günler bizi bekliyor.”

‘ABD ve İngiltere, Ukrayna’da süren çatışmaları Rus topraklarına taşımaya çalışıyor’

Güzaltan, “Ukrayna’nın NATO’ya üye olması demek Avrupa’nın tam manasıyla intiharı manasına gelir. Ekonomik olarak Avrupa’ya Rusya’ya uyguladığı yaptırımların sonuçlarını gördü. Avrupa’nın birçok yerinde siyasi krizler, grevler var. Bir de Ukrayna’nın NATO üyeliği gündeme gelirse bu sıcak çatışmaya dönüşür. Rusya nükleer bir güç. Bu devreye girmesi bile ekonomik ve demografik problemler yaşayan Avrupa’nın büsbütün çöküşü manasına gelir. Fransa ve Almanya’da her ne kadar hükümetler ABD ile yakın bağlara sahip olsa da artık kendi iktidarlarını korumak için Rusya tersi ataklara katılmaktan yavaş yavaş vazgeçeceklerini düşünüyorum. ABD ve İngiltere, Ukrayna’da süren çatışmaları Rus topraklarına taşımaya çalışıyor” diye de ekledi.

‘İsveç’in NATO üyeliği çok süratli bir formda gerçekleşmez’

Bir öbür değerli bahis ise İsveç’in NATO üyeliğinin Türkiye tarafından onaylanıp onaylanmayacağı olacak. 14 Mayıs’taki seçimlerle TBMM milletvekillerini belirleyen Türkiye, 28 Mayıs’ta ikinci sefer sandık başına giderek Cumhurbaşkanını seçecek. İsveç’in NATO üyeliği için ise TBMM’den onay gerekiyor. Pekala önümüzdeki günlerde bu hususta neler beklenebilir? Güzaltan’ın yorumları şöyle:

“Eğer anketler doğruyu söylüyorsa var olan şartlarda ikinci cinste da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan devam edecek. Böylesi şartlarda ABD’nin iki farklı stratejisi olabilir. Birincisi Türkiye ile alakaları biraz daha yumuşatmak, farklı hususlarda ödünler vermek üzere ancak dünya koşulları ile birlikte değerlendirdiğimizde ben bu yolun mümkün olduğunu görmüyorum. Türkiye’deki hükümet tarafından bu çeşit bir siyasete kapı açık olabilir lakin dünyanın gidişatı, ABD ve dünyanın geri kalanı ortasındaki saflaşma artık o ince çatlaklarda siyaset ve diplomasi yapma talihini daraltıyor. İsveç için NATO üyeliği de bu hususa bağlı. Münasebetiyle İsveç’in NATO üyeliğinin çok süratli bir halde gerçekleşmeyeceğini düşünüyorum. Finlandiya’nın üyeliği seçimden evvel hükümet tarafından Batı’ya verilmiş bir ödündü. Lakin artık seçim sürecini de geride bırakırken bilhassa Suriye’nin kuzeyindeki gelişmelerde ABD ve Batı’nın nasıl hal alacağı Türkiye’nin siyasetlerinde belirleyici olacaktır. Açıkçası ABD’nin Suriye üzerinden Türkiye’yi maksat alan siyasetlerinde bir değişim beklemiyorum. Türkiye’nin de Batı’ya yönelik ödünleri de pek mümkün görünmüyor.”

NATO’nun kritik zirvesi yaklaşıyor: Türkiye, İsveç’i onaylayacak mı, Ukrayna ittifaka katılacak mı?