ABD’nin yaptırım listesine 2018’de alınan General Li Şangfu’nun Mart 2023’te Çin Savunma Bakanı olmasıyla Washington-Pekin tansiyonunda yeni bir bahis başlığı açıldı. ABD Savunma Bakanlığı yaptırım uygulamalarının Li’yle görüşmeye mahzur oluşturmadığı tezinde, Pekin, yaptırım kalkmadığı surece Li’nin ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin’le görüşmeyeceği restinde ısrarcı.
Washington, Li’yi Çin’in Rusya’dan Su-35 savaş uçağı ve S-400 hava savunma sistemleri satın alması sürecine müdahil olduğu gerekçesiyle Eylül 2018’de ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Gayret Yasası (CAATSA) kapsamına almıştı. Devran döndü ve ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in Li’ye görüşme talebinde bulunup ret karşılığı aldığı Asya-Pasifik bölgesinin en değerli güvenlik forumu bugün başladı.
U.S. Secretary of Defense Lloyd Austin is stressing the importance of communication between Washington's and Beijing's defense authorities, saying it's unfortunate his Chinese counterpart refused to meet him at an annual security conference in Singapore. https://t.co/zatFaDxrW8
— The Associated Press (@AP) June 1, 2023
‘Reddettiniz, yazık ettiniz’
Londra merkezli Milletlerarası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün 3 günlük Şangri-La Diyaloğu’na evsahipliği yapan Singapur’a giderken Tokyo’ya uğrayan Austin, ‘iletişimin öneminden’ söz ederek yıllık güvenlik konferansında Çin Savunma Bakanı’yla görüşme talebinin reddedilmesini ‘talihsizlik’ olarak niteledi.
Japon mevkidaşı Yasukazu Hamada’yla ortak basın toplantısında konuşan ABD Savunma Bakanı, bir hafta evvel Güney Çin Denizi’nde ABD casus uçağıyla Çin’in J-16 savaş uçağının kapışmasına atıfla, ‘Çin’in bölgedeki milletlerarası hava alanı ve memleketler arası sularda giderek daha zorlayıcı askeri aksiyonlarda bulunduğunu’ iddia etti.
Austin “Uçaklarımıza, yanısıra müttefiklerimizin uçaklarına provokatif müdahaleleri çok telaş verici ve bu aksiyonlarını değiştireceklerini umuyoruz” diyerek şöyle devam etti:
“Bir noktada çok, çok süratli bir halde denetimden çıkabilecek bir olay yaşamaktan telaş duyuyorum. Liderlikle alaka kurmak için rastgele bir fırsatı memnuniyetle karşılarım. Bence savunma bakanlıkları birbirleriyle rutin olarak konuşmalı yahut bağlantı için açık kanallara sahip olmalı.”
Pekin’in Austin’le baş başa görüşme gerçekleştirmeyeceğini ilan ettiği Li, konferansta ABD’nin sıkı müttefikleri Japonya ve Güney Kore’nin savunma bakanlarıyla görüşecek.
Kırmızı telefon çizgisinde yanıtsız çağrı
Japonya ile Çin, bağlantısı geliştirmek ve gergin bölgede kazara karşı karşıya gelmeyi önlemek için mart ayında savunma bakanlıkları ortasında acil telefon sınırı kurdu. Hamada ile Li kısa müddet evvel bu hatta birinci telefon görüşmelerini yaptı. Austin ise kırmızı telefon sınırını çaldırmasına karşın Çinli mevkidaşına ulaşamadığından, ABD ile Çin arasında şimdi bu türlü bir telefon görüşmesi gerçekleşmedi.
Hamada, Austin’le ortak basın toplantısında “Japonya-ABD ve Japonya-ABD-Güney Kore olarak işbirliğimizi güçlendirmemiz gerekiyor” dedi.
Kuzey Kore de olmasa
İkili, BM kararlarının hilafına balistik füze teknolojisiyle uydu fırlatma teşebbüsü roket arızası yüzünden başarısızlığa uğrayan Kuzey Kore’yi kınamayı ihmal etmedi. Kuzey Kore’nin mümkün öbür teşebbüslerine karşı ortalarında ve Güney Kore ile daha fazla işbirliğini teyit etti.
Bir koluna Japonya, öbür koluna G. Kore’yi takarak
Japonya ile Güney Kore arasında birincisinin ikincisini 1910-45 ortasındaki işgaline dayanan tansiyonlu alakalar, Washington’ın ‘Çin, Kuzey Kore ve Rusya’dan artan tehditlere karşı ittifak’ gerekçesiyle uyguladığı baskı sonucunda, son aylarda süratle düzeldi. Tokyo ile Seul, Kuzey Kore’nin füze fırlatma datalarının gerçek vakitli paylaşımı muahedesi için de görüşüyor.
NEWS: U.S., Japanese Defense Leaders Discuss Progress on Closer Alliance https://t.co/zwB2Bgaftg
— Department of Defense 🇺🇸 (@DeptofDefense) June 1, 2023
Nisan’da ABD’nin Güney Kore’yi nükleer silahlarıyla müdafaayı taahhüt ettiği Washington Deklarasyonu’nun imzalanmasını yankılayan halde, Austin şunları söyledi:
Japonya Başbakan Fumio Kişida da Austin’le görüşmesiyle ilgili açıklamasında, ‘özellikle Japonya’nın taarruz kabiliyetini kullanmasına odaklanarak caydırıcılık ve müdahale kabiliyetlerini daha da güçlendirmesi, bunun için ABD ile birlikte çalışmasına’ vurgu yaptı.
Hint-Pasifik’te NATO havası
İki bakan, savunma endüstrilerini ivmelendirme, genişletme ve Güney Kore, Avustralya, Filipinler, Hindistan dahil Hint-Pasifik güvenlik işbirliğine yönelik çok uluslu formatları güçlendirme konusunda mutabık kaldıklarını da belirtti.